W dzisiejszym artykule chcielibyśmy zaprosić czytelników Głosu Seniora do odwiedzenia wyspy Wight (ang. Isle of Wight – IOW). Ta znajdująca się na południu Anglii wyspa w kształcie diamentu każdego roku przyciąga swoim pięknem i unikalnym klimatem tysiące turystów. Od wielu lat, na początku maja, staje się także celem, do którego zmierzają przedstawiciele Polonii oraz przyjaciele i sympatycy, polskiego niszczyciela ORP “Błyskawica”.
W czasie II Wojny Światowej, zasłynęła między innymi, dzięki swojej spektakularnej obronie miasta Cowes (IOW). Miało to miejsce w roku 1942.
A zatem zacznijmy od początku. Jak doszło do tego, iż ten wyjątkowy okręt o pięknej sylwetce, będący wzorem nowoczesnej myśli technicznej, dumą Polskiej Marynarki Wojennej i budzący uznanie sojuszniczych flot w roku 1942, stacjonuje w angielskim porcie?
W latach 30-tych, dwudziestego wieku, kierownictwo Polskiej Marynarki Wojennej, postanowiło powiększyć flotę morską w celu obronnym przed napaścią wroga.
Za zgodą marszałka Piłsudskiego, brytyjska stocznia- John Samuel White & Co w Cowes na wyspie Wight, wspólnie z polską kadrą, wybudowała dwa okręty zwane niszczycielami były to “Błyskawica” i “Grom” (niszczyciel-okręt obronny przeznaczony do zwalczania lotnictwa i okrętów podwodnych wroga). Stanowiły one najszybsze i najbardziej uzbrojone niszczyciele tamtych czasów. Okręt “Błyskawica” został zwodowany 1 października 1936 roku. przez panią Cecylię Raczyńską, żonę ambasadora RP w Wielkiej Brytanii, a oficjalnie oddany do służby 25 listopada 1937 roku. Następnie wraz z “Gromem” wypłynął do Gdyni.
W marcu 1939 roku, jeszcze przed wypowiedzeniem wojny z Niemcami, Polska i Wielka Brytania opracowały „plan pekiński”, zgodnie z którym statki polskiej floty bałtyckiej opuszczały bazę, gdy wojna była bliska, i udawały się do Wielkiej Brytanii.
W ten sposób 30 sierpnia tego samego roku “Grom”, “Błyskawica” i “Burza” wypłynęły z Gdyni, docierając do szkockiego portu Leith nad zatoką Firth of Forth. 1 września 1939 roku w dniu inwazji Niemiec na Polskę, te trzy niszczyciele reprezentowały polski Dywizjon Kontrtorpedowców, przyłączony do Floty Macierzystej Królewskiej Marynarki Wojennej.
Okręt “Błyskawica” otrzymał proporzec numer H34 i wkrótce ruszył do akcji. Brał udział w wielu słynnych operacjach wojennych, między innymi w kompanii norweskiej. Niestety “Grom” został tam zbombardowany przez niemiecki samolot i zatonął ze stratą 50 ludzi. “Błyskawica” nadal aktywnie uczestniczyła w działaniach wojennych min. ewakuacji Dunkierki oraz bitwie o Atlantyk.
W czasie wojny “Błyskawica” wracała do Cowes pięć razy w celu napraw i przeróbek. Wiosną 1942 roku, okręt ten, stacjonował w macierzystej stoczni Cowes w celu rutynowego przeglądu i uzupełnienie zapasów.
Szczególnym momentem w polsko-brytyjskich doświadczeniach wojennych, związanych z miastem Cowes (IOW), pozostanie noc z 4 na 5 maja 1942 roku.
O godzinie 23:00 ponad 100 bombowców niemieckich pojawiło się nad wyspą i rozpoczęło bombardowanie miasta. Okręt “Błyskawica”, którym dowodził komandor Wojciech Francki i jego dzielna załoga, wspierali ogniem dział, obronę przeciwlotniczą. Intensywny, ciągły ogień armat polskiego niszczyciela zmusił niemieckie bombowce do rozbicia szyku i zwiększenia wysokości lotu. Załoga polskiego niszczyciela, rozpostarła również nad miastem zasłony dymne, dzięki czemu została ograniczona precyzyjność i skuteczność ataków. W tej sytuacji samoloty wroga nie miały możliwości dokładnego określenia celów naziemnych. W tym samym czasie marynarze, którzy nie obsługiwali armat pomagali mieszkańcom miasta w gaszeniu pożarów. Lekarz okrętowy z grupą sanitariuszy nieśli pomoc udzielając rannym pierwszej pomocy medycznej. Szacuje się, że w nalocie brało udział około 160 samolotów. Zginęło 70 mieszkańców miasta. Pilotom niemieckiej Luftwaffe nie udało się jednak osiągnąć celu, jakim było zniszczenie lokalnej stoczni.
W podziękowaniu za uratowanie miasta Cowes, mieszkańcy wyspy Wight oraz stowarzyszenia kombatanckie uroczyście obchodzą coroczne, majowe polsko-brytyjskie rocznice upamiętniające to wydarzenie.
Polski weteran, pułkownik Otton Hulacki- honorowy członek SPPW Southampton jest założycielem Towarzystwa Przyjaciół ORP “Błyskawica”. Zajmuje się ono, promowaniem historii tego niezwykłego okrętu.
Stowarzyszenie Przyjaciół Polskich Weteranów (SPPW) Southampton, corocznie 5 maja wraz z pocztem sztandarowym uczestniczy w uroczystościach upamiętniających nalot niemieckich bombowców na wyspę Wight. W obchodach tych biorą też udział przedstawiciele lokalnych polskich szkół sobotnich, harcerze oraz zespół folklorystyczny Karpaty z Southampton.
Jako jedyny okręt, ORP ”Błyskawica” został odznaczony najwyższym odznaczeniem bojowym – Złotym Krzyżem Virtuti Militari, a także otrzymał Medal “Pro Memoria”.
Ten niezwykły niszczyciel, tak wielce zasłużony w czasie II Wojny Światowej od maja 1976 roku, pełni funkcję okrętu muzeum.
Gdy pozwolą na to przepisy epidemiologiczne, zapraszamy wszystkich czytelników “Głosu Seniora” i ich najbliższych do odwiedzenia “Błyskawicy” w Gdyni. A może przy pomyślnych wiatrach, uda się także, dotrzeć do przepięknej wyspy Wight.
Autorka tekstu: Krystyna Jenvey – Prezes SPPW Southampton
Współpraca: Anna Basisty – członkini SPPW
Zdjęcia – Lech Trawicki