Jesień życia przynosi oczekiwany wolny czas, pozwalając na odpoczynek, spotkania z bliskimi czy realizację odkładanych dotąd pasji. To również okres, w którym osłabieniu ulega układ odpornościowy organizmu, zwiększając podatność m.in. na choroby wirusowe1. Jedną
z takich chorób jest półpasiec. Ryzyko zachorowania na półpasiec gwałtownie wzrasta po 50. roku życia. Szacuje się, że aż 99 proc. osób po 50. roku życiajest zagrożonych półpaścem. Najczęstszym powikłaniem półpaśca jest neuralgia popółpaścowa, która może wystąpić nawet u 30 proc. pacjentów, którzy chorowali na półpasiec2,3. Z okazji przypadającego w dniu 14 listopada Ogólnopolskiego Dnia Seniora, przedstawiamy najważniejsze informacje na temat półpaśca, wokół którego narosło wiele mitów.
MIT: Półpaścem można się zarazić od innej osoby.
FAKT: Półpaścem nie można się zarazić od innej osoby. Półpasiec to choroba rozwijająca się u osób, które w przeszłości chorowały na ospę wietrzną. Każdy, kto przechorował ospę wietrzną, nosi w sobie uśpionego wirusa, który może ulec reaktywacji i wywołać półpasiec2.
Ospa wietrzna i półpasiec to choroby wywoływane przez ten sam wirus. Po wyzdrowieniu z ospy wietrznej, wirus pozostaje w organizmie w formie uśpionej. Z przyczyn, które nie zostały w pełni poznane, najprawdopodobniej z powodu spadku odporności, zwykle wiele lat później dochodzi do reaktywacji wirusa, co objawia się jako półpasiec. W Polsce na rozwój półpaśca jest narażonych kilkanaście milionów osób, co wynika z faktu, że ponad 99 proc. dorosłych przebyło ospę wietrzną. Jedną z przyczyn, które wpływają na obniżenie odporności, co sprzyja rozwojowi półpaśca, są upływające lata. Ryzyko zachorowania na półpasiec gwałtownie wzrasta po 50. roku życia i dalej rośnie wraz z wiekiem2. Szacuje się, że nawet 1 na 3 osoby w ciągu życia zachoruje na półpasiec4,5.
MIT: Wysypka półpaścowa występuje tylko w okolicy pasa.
FAKT: Wysypka półpaścowa najczęściej umiejscawia się po jednej stronie tułowia i zwykle nie przekracza linii środkowej ciała (stąd nazwa choroby „pół-pasiec”). Zmiany chorobowe w przebiegu półpaśca mogą lokalizować się także w innych okolicach ciała2,6.
Półpasiec objawia się pęcherzykowatą wysypką na rumieniowym podłożu, której może towarzyszyć świąd lub dotkliwy ból o charakterze piekącym, kłującym lub pulsującym, często wyzwalanym przez dotyk. Pęcherzyki pojawiają się głównie na tułowiu wzdłuż nerwu międzyżebrowego i zwykle nie przekraczają linii środkowej ciała. Choroba może lokalizować się także w innych miejscach np. w okolicy głowy. Szacuje się, że nawet do 25 proc. przypadków półpaśca to półpasiec oczny, który może prowadzić do pogorszenia lub utraty wzroku. W przypadku półpaśca usznego zajęta zostaje skóra okolicy ucha oraz przewód słuchowy. Mogą temu towarzyszyć: silny ból ucha, zawroty głowy, wymioty, przejściowa, a nawet trwała utrata słuchu. Istnieje również ryzyko porażenia nerwu twarzowego. U osób z poważnymi zaburzeniami odporności może rozwinąć się postać uogólniona półpaśca2-6.
MIT: Półpasiec to defekt kosmetyczny.
FAKT: Półpasiec to choroba, która może znacznie obniżyć jakość życia pacjenta2,6.
Półpasiec objawia się najczęściej jednostronnym występowaniem na tułowiu bolesnych pęcherzyków, które nie przekraczają linii środkowej ciała. Wystąpienie zmian skórnych jest zwykle poprzedzone pieczeniem, swędzeniem, mrowieniem i bólami, które mogą się utrzymać przez cały czas choroby. Wysypka półpaścowa zwykle ustępuje w ciągu 2–4 tygodni, ale pozostałością wykwitów mogą być zaburzenia pigmentacji i trwałe blizny na skórze. Najczęstszym powikłaniem półpaśca jest neuralgia popółpaścowa, która może wystąpić nawet u 30 proc. pacjentów, którzy chorowali na półpasiec. Jest to przewlekły ból, który lokalizuje się w miejscu występowania wysypki i utrzymuje się, pomimo jej ustąpienia. Przewlekła neuralgia może powodować ogólne osłabienie i cierpienie, zwłaszcza u osób starszych. Nerwoból może utrzymywać się przez wiele miesięcy, a nawet lat, niekiedy aż do śmierci i może znacznie ograniczać codzienną aktywność i obniżać jakość życia. Ból towarzyszący neuralgii może prowadzić również do bezsenności oraz depresji2,6,7.
MIT: Ból towarzyszący półpaścowi zniknie wraz z ustąpieniem wysypki.
FAKT: Półpasiec może prowadzić do rozwoju neuralgii popółpaścowej, która objawia się występowaniem tępego i palącego bólu, który utrzymuje się przez ponad 90 dni, pomimo ustąpienia wysypki7.
Skutki półpaśca mogą być odczuwane długo po jego przechorowaniu, w wyniku rozwoju neuralgii popółpaścowej. To najczęstsze powikłanie półpaśca, które objawia się przewlekłym bólem neuropatycznym. U części pacjentów jest on tak intensywny, że wymaga specjalistycznego leczenia przeciwbólowego2,6,7. Ból towarzyszący neuralgii popółpaścowej jest często określany przez pacjentów jako najgorszy z możliwych, a kobiety porównują go do bólu porodowego8,9.
Dolegliwości bólowe mogą towarzyszyć pacjentowi przez wiele miesięcy, a nawet lat. Czasami stan ten może utrzymywać się do końca życia pacjenta7. Neuralgia popółpaścowa może dotyczyć do 30 proc. pacjentów, którzy chorowali na półpasiec, a ryzyko jej wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem3.
MIT: Przed półpaścem nie można się zabezpieczyć.
FAKT: Istnieje możliwość zapobiegania półpaścowi10.
W Polsce dostępna jest profilaktyka półpaśca w postaci szczepienia ochronnego, która pozwala uniknąć także najczęstszego powikłania tej choroby – neuralgii popółpaścowej. Ze szczepienia mogą skorzystać osoby w wieku 50 lat i starsze oraz w wieku 18 lat i starsze o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec10. Szczepienie przeciw półpaścowi jest zalecane przez Polski Program Szczepień Ochronnych11.
Więcej informacji na temat półpaśca, jego objawów i powikłań, a także możliwości zapobiegania znajduje się na stronie www.polpasiecstop.pl