Palenie tytoniu to jeden z powszechnych czynników ryzyka zdrowotnego na świecie. Wpływa ono negatywnie na organizm palacza, jak i osób narażonych na dym tytoniowy, czyli tzw. biernych palaczy. Zarówno krótkoterminowe, jak i długoterminowe skutki palenia papierosów są poważne i dotyczą niemal każdego układu w ciele człowieka.
Krótkoterminowe skutki palenia
Już w ciągu kilku minut po zapaleniu papierosa organizm zaczyna odczuwać pierwsze efekty działania nikotyny i innych toksycznych substancji zawartych w dymie tytoniowym. Nikotyna, główny psychoaktywny składnik tytoniu, szybko wchłania się do krwiobiegu, powodując wzrost ciśnienia krwi i tętna. Serce musi pracować ciężej, co zwiększa obciążenie układu krążenia. Efekt ten można zauważyć już po kilku minutach od zapalenia papierosa. Dym tytoniowy powoduje skurcz naczyń krwionośnych, co utrudnia przepływ krwi do tkanek. To zjawisko może przyczynić się do powstawania problemów z krążeniem, takich jak zimne kończyny czy zwiększone ryzyko zakrzepicy.
Już po kilku dniach palenia papierosów zmysły smaku i węchu zaczynają się osłabiać. Dzieje się tak, ponieważ dym tytoniowy uszkadza receptory odpowiedzialne za odbieranie tych bodźców, co prowadzi do pogorszenia jakości codziennych doświadczeń związanych z jedzeniem i otoczeniem.
Podrażnienie błon śluzowych gardła, krtani oraz oskrzeli to kolejny krótko- i średnioterminowy efekt palenia. Może ono prowadzić do kaszlu, chrypki oraz większej podatności na infekcje dróg oddechowych.
Długoterminowe skutki palenia
Największe zagrożenia związane z paleniem pojawiają się po latach regularnego nałogu. Jednym z najpoważniejszych długoterminowych skutków palenia jest rozwój przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Papierosy uszkadzają pęcherzyki płucne oraz nabłonek oskrzeli, co prowadzi do stopniowego zmniejszania pojemności płuc i utrudnionego oddychania. Palacze są również bardziej narażeni na rozwój raka płuc, który jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów spowodowanych paleniem.
Palenie jest także głównym czynnikiem ryzyka chorób serca i naczyń krwionośnych. Dym tytoniowy powoduje zwężenie naczyń krwionośnych oraz przyspiesza rozwój miażdżycy, co zwiększa ryzyko zawału serca, udaru mózgu oraz choroby wieńcowej. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), osoby palące mają dwa do czterech razy większe ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych niż osoby niepalące.
Co więcej używka ta jest silnie powiązana z wieloma rodzajami nowotworów, z czego najczęściej występuje rak płuc, gardła, krtani, przełyku i pęcherza moczowego. Dym tytoniowy zawiera ponad 70 substancji rakotwórczych, które przyczyniają się do powstawania nowotworów nie tylko u palaczy, ale również u osób narażonych na bierne palenie. Palenie ma również negatywny wpływ na zdrowie kości. Dym tytoniowy hamuje procesy regeneracyjne tkanki kostnej, co zwiększa ryzyko osteoporozy i złamań. To problem szczególnie istotny dla kobiet po menopauzie, które są bardziej podatne na utratę masy kostnej.
I na koniec, długotrwałe palenie papierosów może prowadzić do zaburzeń płodności zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. U mężczyzn palenie wpływa na obniżenie jakości nasienia, a u kobiet może przyspieszać wystąpienie menopauzy i zwiększać ryzyko poronień oraz powikłań w ciąży .
Korzyści z rzucenia palenia
Rzucenie palenia przynosi organizmowi wiele korzyści, które można odczuć zarówno krótko- jak i długoterminowo. Już w ciągu 20 minut po ostatnim papierosie tętno zaczyna wracać do normy, a w ciągu 24 godzin poziom tlenku węgla we krwi obniża się, co poprawia dotlenienie tkanek. W ciągu kilku tygodni od rzucenia palenia płuca zaczynają się regenerować, co prowadzi do poprawy wydolności fizycznej i zmniejszenia kaszlu. Długoterminowe korzyści obejmują zmniejszenie ryzyka rozwoju poważnych chorób, takich jak nowotwory, choroby sercowo-naczyniowe oraz POChP.
Bibliografia
- Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), “Raport o zagrożeniach zdrowotnych związanych z paleniem tytoniu”, 2020.
- M. Nowak, J. Kowalska, “Wpływ palenia papierosów na rozwój chorób sercowo-naczyniowych”, Uniwersytet Medyczny w Warszawie, 2019.
- A. Kowalczyk, “Choroby nowotworowe związane z paleniem tytoniu”, Polski Związek Onkologiczny, 2021.
- Recigar.pl, “Jakie zagrożenia wiążą się z paleniem papierosów”, 2024. https://recigar.pl/qa/jakie-zagrozenia-wiaza-sie-z-paleniem-papierosow/