Dieta ma kluczowe znaczenie w procesie leczenia różnych typów cukrzycy. Właściwe decyzje żywieniowe mogą znacząco poprawić kontrolę glikemii i ogólny stan zdrowia diabetyka. Wybór pokarmów o niskim indeksie glikemicznym, bogatych w błonnik i niezbędne składniki odżywcze, przyczynia się do uzyskania i utrzymania równowagi metabolicznej. Przedstawiamy najistotniejsze zalecenia dotyczącego tego, co może jeść diabetyk.
Na czym polega dieta cukrzycowa?
Określenie „dieta cukrzycowa” jest pomocniczą nazwą stosowaną w odniesieniu do zaleceń żywieniowych przeznaczonych dla diabetyków. W rzeczywistości nie ma odrębnego rodzaju diety dla cukrzyków. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego chorzy na cukrzycę powinni tak naprawdę przestrzegać tych samych zasad zdrowego odżywiania, które zalecane są również ludziom zdrowym. Jednocześnie muszą pozostawać pod stałą kontrolą lekarza i stosować zaleconą przez niego farmakoterapię, która może obejmować przyjmowanie insuliny lub doustnych leków przeciwcukrzycowych.
To, co może jeść diabetyk, obejmuje różne grupy produktów, podobnie jak dieta osób zdrowych. Cukrzyk musi jednak zwrócić większą uwagę na kompozycję posiłków. Pomocne jest w tym kierowanie się indeksem glikemicznym (IG) produktów. Jest to wskaźnik, który określa, jak szybko dany produkt podnosi poziom glukozy we krwi po jego spożyciu. Oznacza to, że im niższy indeks, tym wolniejsze jest uwalnianie cukrów i tym łagodniejszy wzrost glikemii poposiłkowej. Natomiast żywność o wysokim IG jest szybko wchłaniana w układzie pokarmowym, czego efektem jest błyskawiczny wzrost i równie szybki spadek poziomu glukozy we krwi.
Co może, a czego nie powinien jeść diabetyk?
W diecie cukrzyka powinny dominować produkty o niskim indeksie glikemicznym. Nie wystarczy jednak kierować się wyłącznie tym wskaźnikiem. Wśród żywności o niskim IG znajdują się także niezdrowe produkty, bogate w tłuszcze nasycone lub wysokokaloryczne, np. tłuste mięso, smalec, utwardzone tłuszcze roślinne, pełnotłuste produkty mleczne czy niektóre rodzaje czekolady. Dieta skomponowana z tego rodzaju produktów, chociaż będzie miała bardzo niski indeks glikemiczny, może wpłynąć niekorzystnie na zdrowie cukrzyka i przyczynić się do rozwoju otyłości.
Podczas komponowania posiłków cukrzyk powinien zwracać uwagę nie tylko na wysokość indeksu glikemicznego, ale też na obecność: błonnika pokarmowego, witamin, składników mineralnych, nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz białka. Przykładami wartościowych produktów dla cukrzyka są: chude mięso, ryby, niskotłuszczowy nabiał (np. mleko, jogurty, biały ser), orzechy i pestki, nasiona roślin strączkowych, wszelkiego rodzaju warzywa, oleje roślinne, a także pełnoziarniste produkty zbożowe.
Pewne kontrowersje budzi spożywanie owoców przez cukrzyków. Niektórzy diabetycy całkowicie z nich rezygnują w obawie o skoki cukru we krwi po ich spożyciu. Tymczasem owoce dostarczają organizmowi błonnik, witaminy oraz składniki mineralne i stanowią zdrowy element diety cukrzycowej. Ze względu na obecność sporej ilości cukrów prostych należy spożywać je z umiarem. Nie ma jednak przeciwwskazań, aby pojawiły się w diecie diabetyka nawet codziennie w ilości około 300 g podzielonej na 2-3 porcje. Korzystne dla zdrowia cukrzyka są takie owoce jak: jagody, truskawki, maliny, wiśnie, jabłka, gruszki, cytrusy. Dla uzyskania korzystniejszej glikemii poposiłkowej warto łączyć je ze źródłami białka lub tłuszczu, np. z jogurtem, orzechami, pestkami dyni czy masłem fistaszkowym.
Zalecenia żywieniowe dla cukrzyka
Zalecenia dietetyczne dla osób chorych na cukrzycę obejmują nie tylko odpowiedni dobrór składników diety. Ważne jest również wypracowanie innych nawyków żywieniowych. Diabetycy powinni zadbać o:
- spożywanie posiłków o regularnych porach,
- spożywanie posiłków w wolnym tempie,
- kolejność spożywania poszczególnych produktów – korzystne jest rozpoczęcie jedzenia od warzyw i białka, pozostawiając produkty skrobiowe na koniec,
- regularne przyjmowanie leków,
- odpowiednie nawodnienie organizmu,
- redukcję masy ciała, jeśli występuje znaczna nadwaga lub otyłość,
- ograniczenie, a najlepiej całkowitą rezygnację ze spożywania alkoholu.
Bibliografia:
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2023
Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D. (2014). Dietoterapia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.