Odczyn Biernackiego (OB) jest jednym z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych. Dostarcza istotnych informacji na temat stanu zdrowia pacjenta, a jego interpretacja może stanowić ważny krok w procesie diagnostycznym. Wiele osób łączy podwyższony poziom OB wyłącznie z chorobami nowotworowymi, co nie zawsze jest słuszne. W rzeczywistości podwyższone OB może wskazywać na różnorodne stany patologiczne, dlatego ten wynik wymaga kompleksowej analizy.
Czym jest odczyn Biernackiego?
Odczyn Biernackiego (OB) to parametr oceniający szybkość opadania czerwonych krwinek (erytrocytów) w próbce krwi pobranej od pacjenta. Badanie to zostało opracowane w 1897 roku przez polskiego lekarza, Edmunda Biernackiego, i od tego czasu jest szeroko wykorzystywane w praktyce medycznej. Wartość OB wyrażana jest w milimetrach na godzinę (mm/h) i odzwierciedla stan zapalny lub inną patologię zachodzącą w organizmie.
Normy OB w zależności od wieku i płci
Prawidłowe wartości OB zależą od wieku i płci pacjenta:
- noworodki: 0–2 mm/h;
- niemowlęta do 6. miesiąca życia: 12–17 mm/h;
- dzieci do 15. roku życia: 3–13 mm/h;
- kobiety do 50. roku życia: 6–12 mm/h;
- kobiety powyżej 50. roku życia: do 30 mm/h;
- mężczyźni do 50. roku życia: 3–8 mm/h;
- mężczyźni powyżej 50. roku życia: do 20 mm/h.
Należy pamiętać, że wartości referencyjne mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie.
Kiedy należy wykonać badanie OB?
Badanie OB jest zalecane jako część rutynowych badań profilaktycznych (przynajmniej raz w roku). Wykonuje się je także w przypadku występowania objawów sugerujących choroby o podłożu zapalnym, autoimmunologicznym lub nowotworowym. Oprócz tego odczyn Biernackiego jest wykorzystywany w celu monitorowania przebiegu i efektów leczenia chorób przewlekłych.
Lekarz może zlecić wykonanie OB łącznie z innymi badaniami, takimi jak morfologia krwi, oznaczenie CRP, badania tarczycy czy profil lipidowy, w celu uzyskania pełniejszego obrazu stanu zdrowia pacjenta.
Interpretacja wyniku badania OB
Interpretacji wyniku badania OB powinien dokonać lekarz, który weźmie pod uwagę całościowy obraz kliniczny pacjenta, występujące objawy, wyniki innych badań laboratoryjnych, wiek i płeć pacjenta oraz przyjmowane leki.
Specjalista musi dokonać kompleksowej analizy wszystkich dostępnych informacji, aby ustalić przyczynę nieprawidłowego wyniku i wdrożyć właściwe postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne.
Jeśli wynik badania OB przewyższa normy, lekarz może zalecić:
- powtórzenie badania w celu wykluczenia błędu laboratoryjnego;
- wykonanie dodatkowych testów, takich jak morfologia krwi z rozmazem, oznaczenie CRP, badania tarczycy, profil lipidowy;
- w przypadku podejrzenia choroby nowotworowej zlecić bardziej specjalistyczne badania, np. biopsję szpiku kostnego, badania obrazowe (RTG, USG, TK, PET);
- skierowanie do lekarza specjalisty (np. hematologa, reumatologa) w celu ustalenia ostatecznej diagnozy.
Wczesne wykrycie przyczyny podwyższonego OB i wdrożenie właściwego leczenia ma kluczowe znaczenie dla zdrowia pacjenta.
Co oznacza podwyższony wskaźnik OB? Czy może świadczyć o nowotworze?
Należy pamiętać, że podwyższone OB nie jest jednoznacznym wskaźnikiem choroby nowotworowej. Zwiększony poziom tego parametru może występować również w przebiegu innych schorzeń, a jego interpretacja powinna być dokonywana na podstawie całościowej oceny stanu pacjenta.
Podwyższony poziom OB może wskazywać na różne stany chorobowe, w tym:
- infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze (np. gruźlica, zapalenie płuc, posocznica);
- choroby autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, dna moczanowa);
- niedokrwistość;
- niewydolność tarczycy lub nadczynność tarczycy;
- stan po zabiegach operacyjnych lub urazach;
- choroby serca (np. zawał mięśnia sercowego);
- zatrucia metalami ciężkimi.
Dowiedz się więcej na temat tego, jak wysokie OB świadczy o nowotworze.
Chociaż podwyższone OB nie jest charakterystyczne wyłącznie dla chorób nowotworowych, to istnieją pewne sytuacje, w których wysoki poziom tego parametru może budzić podejrzenie nowotworu:
- gdy OB przekracza trzykrotnie górną granicę normy (powyżej 100 mm/h);
- w przypadku chorób nowotworowych układu krwiotwórczego, takich jak szpiczak mnogi lub chłoniaki;
- przy podejrzeniu nowotworów litych, np. raka nerki, przerzutów do kości.