Migotanie przedsionków. Co powinniście wiedzieć o tej chorobie?

Najnowsze badania naukowe i zalecenia w zakresie profilaktyki, rozpoznawania i leczenia były tematem Konferencji „Arythmix – migotanie przedsionków”. W dniach 13-14 kwietnia w Warszawie dyskutowały o tym autorytety polskiej kardiologii i neurologii. Dziewiąta edycja tej prestiżowej konferencji, której pomysłodawcami są kardiolodzy: prof. Maria Trusz-Gluza oraz prof. Andrzej Lubiński, zgromadziła 450 specjalistów.

Czy to już epidemia?

Migotanie przedsionków – zaburzenie rytmu serca polegające na bardzo szybkiej, nieskoordynowanej pracy przedsionków –  jest jedną z najczęstszych arytmii serca. Szacuje się, że w Polsce migotanie dotyczy 600-700 tys. osób. Wobec powszechności tej arytmii i wzrastającej liczby zachorowań można mówić o epidemii.

Częstość występowania migotania przedsionków wzrasta wraz z wiekiem, wynosząc 0,9% u osób w wieku poniżej 65 lat i ok. 12% u osób w wieku powyżej 75 lat. W Polsce najpewniej mamy ok. 450 – 470 tys. osób z migotaniem w wieku powyżej 65 lat i ok. 200 – 220 tys. w wieku poniżej 65 lat. Oznacza to, że prawie co dziesiąty Polak powyżej 65. roku życia cierpi na migotanie przedsionków.

Świat pędzi, a arytmia wraz z nim

W Europie jest ok. 10 mln chorych z migotaniem przedsionków. Badania, prowadzone w różnych krajach wskazują, że migotanie występuje w podobnym odsetku populacji – w Niemczech 2,3%, Włoszech 1,9%, Wielkiej Brytanii 1,9%. Szacuje się, że w przyszłości odsetek ten będzie jeszcze wyższy. Ten wzrost tłumaczy się głównie starzeniem się społeczeństw. Nie bez znaczenia jest skuteczniejsze leczenie różnych nagłych stanów kardiologicznych (np. więcej chorych przeżywa zawał, ale po zawale ryzyko migotania przedsionków rośnie) czy skuteczniejsze metody przedłużonego monitorowania rytmu serca i wykrywania bezobjawowego lub skąpo objawowego migotania.

Żyjemy dłużej:  średni czas przewidywanego przeżycia między 1990 rokiem a 2014 wydłużył się dla mężczyzn o ponad 7 lat (z 66,3 lat do 73,7), a dla kobiet o ponad 6 (z 75,3 lat do 81,7). W 2030 roku liczba pacjentów z migotaniem przedsionków najpewniej wzrośnie do 14-17 mln, a w 2060 roku może podwoić się.

Do czynników ryzyka – obok tych powszechnie znanych (patrz ramka) – mogą należeć również uwarunkowania cywilizacyjne. Istnieją prace naukowe dotyczące związku między zanieczyszczeniem powietrza a występowaniem migotania przedsionków. Dobrze udokumentowane badania prowadzono w Bostonie w rejonie bliskim autostrady: wykazano, że u chorych z przewlekłą chorobą serca ryzyko wystąpienia migotania wzrastało o 26 proc. na każde 6,0 µg/m3 wzrostu PM2,5 w ciągu ostatnich 2 godzin. W Polsce badania na ten temat są prowadzone w kilku ośrodkach (Kraków, Lublin, Zabrze).

Również stres może mieć wpływ na zaostrzenie choroby – istnieje nawet termin „migotanie przedsionków zależne od stresu”. W tej kategorii mieści się migotanie, które wystąpiło w okresie okołooperacyjnym lub w przebiegu jakiejś innej ostrej choroby.

Świadomość – kluczowa!  

– Nie każda arytmia jest groźna dla życia. Zdecydowana większość z nas ma jakąś łagodną arytmię – są to najczęściej dodatkowe pobudzenia serca przedsionkowe czy dodatkowe pobudzenia komorowe. Ale migotania przedsionków nie wolno lekceważyć. Efektem mogą być poważne konsekwencje, z których najważniejszą jest udar niedokrwienny mózgu. Inne to niewydolność serca, zawał serca, a także – co jest ostatnio intensywnie badane – zaburzenia funkcji poznawczych, z demencją włącznie – mówi prof. dr hab. Maria Trusz-Gluza, kardiolog.

Migotanie przedsionków jest przyczyną 20-30% udarów niedokrwiennych, zatem ok. 15 tys. udarów jest efektem migotania przedsionków. Oznacza to, że w ciągu godziny 2 pacjentów doznaje takiego udaru. Niestety, 60% z nich umrze w ciągu roku. Obecność migotania zwiększa ryzyko udaru średnio pięciokrotnie, ale u osób z czynnikami ryzyka szansa wystąpienia udaru wynosi 15-20% w ciągu jednego roku.

– Udar mózgu spowodowany migotaniem przedsionków ma znacznie gorsze rokowanie; powoduje dwukrotnie większe zagrożenie zgonem, trzykrotnie zwiększa ryzyko nawrotu udaru, jest przyczyną większego kalectwa. Rozpoznanie u pacjenta migotania przedsionków jest bardzo ważne, gdyż wczesne zastosowanie  leku zmniejszającego krzepliwość krwi może uchronić go przed udarem niedokrwiennym  mózgu – mówi prof. dr hab. Andrzej Lubiński, kardiolog.

Inne konsekwencje migotania przedsionków to zwiększenie ryzyka zawału serca (dwukrotnie), niewydolności serca (trzykrotnie), zaburzeń poznawczych (dwukrotnie). Ponadto migotanie przedsionków często powoduje różne przykre dla pacjenta objawy – może istotnie pogarszać jakość życia, a czasem uniemożliwiać codzienne funkcjonowanie. Z opracowań naukowych wynika, że z powodu tych objawów jakość życia chorych z migotaniem przedsionków może być gorsza niż u chorych po zawale serca lub z niewydolnością serca.

Co trzeba wiedzieć o migotaniu przedsionków?

– Z pewnością świadomość dotycząca choroby rośnie: wzrasta zainteresowanie zdrowym żywieniem, znacznie zwiększyła się liczba osób aktywnych ruchowo, zmalała liczba palaczy tytoniu, a przy tym rośnie liczba wiarygodnych źródeł informacji – dodaje prof. Maria Trusz-Gluza.      

Ważną rolę spełniają portale edukacyjne dla pacjentów, w których można uzyskać informacje na temat choroby, a także zadać pytanie związane ze swoim indywidualnym przypadkiem. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne prowadzi portal „Arytmia grozi udarem” www.arytmiagroziudarem.pl. Witryna to kompendium wiedzy, obejmujące m.in. porady specjalistów związane z funkcjonowaniem pacjenta w życiu codziennym (np. informacje o diecie czy dyscyplinach sportowych, które może uprawiać osoba cierpiąca na migotanie przedsionków). Kolejnym przykładem jest platforma edukacyjna „Medyczne wykłady dla pacjentów”, przygotowywana przez ekspertów medycznych przy współpracy z firmą Bayer: https://www.youtube.com/channel/UCexCLkY9uNoEM_-pkUWInNQ

Informacja o Arythmix:

Konferencja „Arythmix – migotanie przedsionków” organizowana jest od 2007 roku przez kardiologów: prof. Marię Trusz-Gluzę i prof. Andrzeja Lubińskiego. Wydarzenie gromadzi kilkuset lekarzy kardiologów, internistów, neurologów, lekarzy rodzinnych. To platforma dyskusji i wymiany doświadczeń z codziennej praktyki; omawiane są ponadto wytyczne towarzystw kardiologicznych i najnowsze metody diagnostyki i leczenia. Dalsze informacje: www.arythmix.pl.