CHARAKTERYSTYKA
Mogilno to miasto położone na Pojezierzu Gnieźnieńskim nad Jeziorem Mogileńskim. Nazwa miasta wywodzi się od rzeczownika mogiła, rozumianego dawniej jako wzniesienie czy pagórek. Gmina Mogilno jest gminą miejsko – wiejską i zamieszkuje ją ok. 24 tys. osób (w tym ok. 11 tys. w mieście). Posiada 30 sołectw i zajmuje obszar o powierzchni 256,11 km2 (z tego samo miasto 8,5 km2 ). Mogilno należy do najstarszych osad pogranicza Wielkopolski, najwcześniejsze ślady jej istnienia pochodzą z VII wieku. Początkowo było wsią służebną, lecz dzięki położeniu na prastarym szlaku bursztynowym szybko stało się osadą targową.
W II drugiej połowie XI sprowadzeni przez Bolesława II Śmiałego benedyktyni otrzymali od księcia akt fundacyjny wraz z nadaniami ziemskimi. Zakonnicy wznieśli kościół pod wezwaniem św. Jana Apostoła i przylegające do niego zabudowania klasztorne. 17 maja 1398 r. król Władysław Jagiełło nadał rozwijającej się na wzgórzu osadzie prawa miejskie, które później potwierdzili: król Zygmunt Stary (1548 r.) oraz król Jan Kazimierz (20 grudnia 1666 r.). Wraz z nadaniem Mogilnu praw miejskich ustalono również jego herb.
Mogilno leży na Szlaku Piastowskim i jest jednym z jego atrakcyjniejszych punktów oraz doskonałą przystanią dla turystów zainteresowanych historią państwa polskiego. Stąd można łatwo dojechać do Poznania, Gniezna, Trzemeszna, Strzelna, Kruszwicy, Biskupina oraz sanktuariów w Markowicach i Licheniu.
Walorem ziemi mogileńskiej są malowniczo położone, czyste jeziora, otoczone niewielkimi skupiskami drzew. Urok tych terenów zachęca do inwestycji w rozwój infrastruktury turystycznej.
Odwiedzając Mogilno warto zobaczyć:
klasztor pobenedyktyński (obecnie klasztor Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów) – Organizowane są tu rekolekcje, zjazdy rodzin, spotkania ruchów i stowarzyszeń „Jeden Świat”, spotkania diecezjalne, ogólnopolskie oraz międzynarodowe i ekumeniczne. Odbywają się tu także plenery malarskie i wystawy w otwartej w 2006 roku galerii „Monasterium”, a w wirydarzu koncerty i widowiska teatralne. Pomieszczenia centrum są wynajmowane na konferencje branżowe i szkolenia;
Wzniesiony w Mogilnie w XI w. przez zakon benedyktynów klasztor i kościół zajmuje teren niewielkiego wzgórza przy północno-wschodnim brzegu Jeziora Mogileńskiego. W 1816 władze pruskie zabroniły przyjmowania nowych zakonników, a w 1833 przeprowadziły likwidację klasztoru, którego zabudowania uległy dewastacji. Do 1994 r. większa część zabudowy klasztornej była w administracji państwa. Od 1998 r. z inicjatywy ks. arcybiskupa Henryka Muszyńskiego powstało w klasztorze Europejskie Centrum Spotkań „Wojciech- Adalbert”, które swoją działalność rozpoczęło 11 lipca 2000 r. Od 1 stycznia 2014 r. klasztor zamieszkują Bracia Mniejsi Kapucyni Prowincji Warszawskiej, którzy przejęli posługę w tutejszej parafii. Kościół św. Jana Apostoła był wielokrotnie przebudowywany. Mimo to zachował swoją pierwotną formę bazyliki romańskiej z akcentami gotyku, renesansu i baroku. Podczas prac renowacyjnych (m.in. zdejmowanie tynków) odsłonięto najbardziej wartościowe historycznie mury romańskie oraz XIII-wieczną posadzkę w prezbiterium. Na szczególną uwagę zasługuje „kościół dolny”. Krypta zachodnia – jako jedna z trzech takich w Europie – jest świadkiem chrześcijańskiego ducha Europy. Krypta zachodnia „perła Mogilna” i środkowa jaśnieją po remoncie i renowacji. To w nich została stworzona stała wystawa historii kościoła i klasztoru pobenedyktyńskiego. Podczas zwiedzania można zapoznać się bliżej z charyzmatem benedyktynów, historią kościoła i klasztoru, kalendarium czy wynikami badań archeologicznych, które zostały umieszczone na aranżacjach graficznych. Zwiedzanie wystawy muzealnej rozpoczyna się chorałem gregoriańskim, który rozbrzmiewa w XI-wiecznej krypcie, tam też przywita nas postać mnicha. Na wystawie dostępne są zbiory parafii pw. św. Jana Apostoła powstałe po badaniach z lat 1970-1980. Wewnątrz na uwagę zasługują sklepienia świątyni: gwiaździste w nawie głównej i prezbiterium, kryształowe w nawach bocznych, żaglaste w kaplicach po obu stronach kruchty, kolebkowe z lunetami w krypcie wschodniej i krzyżowe w krypcie zachodniej. We wnętrzu kościoła znajdują się barokowe ołtarze, główny z obrazem Matki Boskiej Śnieżnej z początku XVII wieku i witrażem Ukrzyżowanie z 1890 r. Pod chórem malowidło ścienne z 1814 r. z postacią króla Bolesława Śmiałego na tle panoramy miasta, autorstwa Jana Okrolniewicza. Na klasztornym wirydarzu, centralnym punktem jest najstarsza w Polsce kamienna studnia z XI w. głęboka na 8 metrów.
kościół farny pod wezwaniem św. Jakuba Większego, ufundowany w XII w., przez rycerza Zbyluta z rodu Pałuków. Gotycką farę w obecnym kształcie wzniesiono na wcześniejszych fundamentach w 1511 roku oraz dzwonnicę z przełomu XVIII i XIX wieku i pomnik przyrody lipę drobnolistną; Kościół farny św. Jakuba Większego Apostoła w Mogilnie – pierwszy kościół parafialny pw. św. Jakuba pochodził z XII wieku, jego fundatorem był rycerz Zbylut – głowa potężnego rodu Pałuków. Obecny kościół farny zbudowany został w stylu gotyckim, pochodzi z 1511 roku, o czym informuje napis wyryty na północnej skarpie apsydy: 1511 consumata est. Powyżej napisu jest widoczny najstarszy herb wykuty w kamieniu. Uroczysta konsekracja kościoła św. Jakuba miała miejsce podczas uroczystości Trójcy Przenajświętszej 24 maja 1592 roku, której dokonał ks. bp Jan Gniazdowski, sufragan gnieźnieński.
W świątyni, w głównym ołtarzu umieszczony jest obraz św. Jakuba Apostoła Większego patrona kościoła i parafii z XVIII wieku. W centralnej części ołtarza umieszczony jest krucyfiks z 1511 r. wykonany we Włoszech w Tyrolu, figury św. Jana Apostoła i Matki Bożej Bolesnej z XVIII wieku. Drzwi prowadzące do zakrystii pochodzą z 1511 r.
Ołtarze boczne ku czci Najświętszego Serca Pana Jezusa i Matki Bożej Anielskiej z obrazami Najświętszego Serca Pana Jezusa, Matki Bożej Nieustającej Pomocy, Matki Bożej Anielskiej, św. Barbary i figurami św. Antoniego i św. Franciszka z Asyżu są w stylu rokokowym i pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. W kruchcie kościoła znajdują się tablice poświęcone ks. prałatowi Wawrzyniakowi i Prymasowi Polski ks. kardynałowi Józefowi Glempowi.
W latach 1998 – 1910 proboszczem parafii był wielki kapłan, król czynu ks. prałat Piotr Wawrzyniak. Urodził się 30 stycznia 1849 roku w Wyrzece koło Śremu. Zmarł 10 listopada 1910 roku w Poznaniu, a pochowany został na mogileńskim cmentarzu, gdzie w 1913 roku postawiono pomnik. Ksiądz prałat Piotr Wawrzyniak był nieustraszonym obrońcą polskości, wybitnym działaczem narodowym i spółdzielczym, organizatorem spółdzielni bankowych i kółek rolniczych w Wielkopolsce, na Śląsku, Warmii i Mazurach. Był patronem Związku Spółek Zarobkowych oraz Gospodarczych w Poznaniu, przewodniczącym Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Mogilnie oraz posłem na sejm pruski w Berlinie w latach 1894 – 1898. Powszechnie uważa się, że był człowiekiem jakiego społeczeństwo w czasach najsilniejszego naporu niemieckiego potrzebowało. Niemcy nazywali go „Niekoronowanym Królem Polski”.
27 maja 1956 roku obok kościoła farnego przy Grocie Matki Bożej z Lourdes swoją mszę św. prymicyjną sprawował kardynał Józef Glemp. 28 sierpnia 1994 roku ks. arcybiskup Henryk Józef Muszyński – Metropolita Gnieźnieński poświęcił kopię obrazu Matki Bożej częstochowskiej oddając pod opiekę Maryi mieszkańców ziemi mogileńskiej.
W latach 1994 – 2017 ks. proboszcz Zenon Lewandowski wraz z parafianami ufundowali nowe ogrodzenie od strony północnej, nowe przejście i granitowe schody do kościoła, nowe chodniki prowadzące do i wokół kościoła oraz przy plebanii, posadzkę i nowy dach na kościele, wymalowano wnętrze świątyni, odnowiono ołtarze boczne, przywrócono ołtarz główny, organy wyremontowano, wykonano nowe ławki i konfesjonały, przywrócono kopię XVIII-wiecznej drogi Krzyżowej. Wyremontowano plebanię.
W ostatnim okresie dzięki ekipie konserwatorskiej specjalizującej się w renowacji zabytków odnowiono w całości elewacje zewnętrzne ścian południowej i zachodniej kościoła oraz rozpoczęto prace na ścianie północnej od strony rynku. Zainstalowano również metalową poręcz od poziomu jeziora pod samo wejście do świątyni oraz metalowe lampy i poręcze na kościele. Przebudowano grożące zawaleniem wejście do sali prałackiej oraz tymczasowo zabezpieczono wpisane do rejestru zabytków murowane ogrodzenie świątyni. Ponadto, wykonano prace ziemne, dzięki którym powstał parafialny parking. W kościele pojawiły się obszycia na ławkach i obraz św. siostry Faustyny oraz zestaw mulitimedialny dla celów duszpasterskich.
Park miejski położony jest w centralnej części miasta, będąc jednocześnie charakterystycznym i wyróżniającym elementem przestrzeni Mogilna. Powstała fontanna wraz z niezbędną infrastrukturą, przebudowano alejki parkowe wraz z nowym oświetleniem jak również zamontowano monitoring w celu podniesienia bezpieczeństwa. Fontanna swą stylistyką nawiązuje do Mogilna poprzez wkomponowanie w jej kształt elementu herbu miasta, czyli trzech skrzyżowanych krzyży (widoczne jest to w rzucie z góry). Niecka fontanny ma kształt sześcioboku foremnego ze strumieniami wodnymi o zróżnicowanej wysokości i natężeniu, które dodatkowo są podświetlane w pięciu wzajemnie współgrających kolorach. Fontanna pokryta jest płytami kamiennymi, po których można chodzić. Dodatkowo park wzbogacono o nową szatę roślinną. Dotychczasowe nasadzenia charakteryzowały się pewną przypadkowością co nie sprzyjało atrakcyjności miejsca. W projekcie pojawiły się zarówno krzewy, jak i małe drzewa, szereg roślin iglastych, kompozycje traw oraz masa kolorowych bylin. W parku znajduje się również amfiteatr letni z 300 miejscami dla widzów. Obiekt wykorzystywany jest podczas organizowanych latem koncertów czy imprez plenerowych, został oddany do użytku w maju 2011 roku. Dużym zainteresowaniem najmłodszych cieszy się także znajdujący się w pobliżu plac zabaw.
Muzeum Ziemi Mogileńskiej w Mogilnie z siedzibą w Chabsku zostało powołane w dniu 1 stycznia 2002 roku, natomiast oficjalne otwarcie placówki nastąpiło 28 maja 2003 roku. Z chwilą powstania, placówka podjęła się gromadzenia materiałów dotyczących życia i działalności księdza kardynała Józefa Glempa – Prymasa Polski, który jest również wpisany w poczet Honorowych Obywateli Mogilna.
Pierwszą powstałą w Muzeum Ziemi Mogileńskiej wystawą (16.11.2002 r.) była ekspozycja „Życie i praca dla kościoła i społeczeństwa Józefa Kardynała Glempa Prymasa Polski”. Wystawa, oprócz drogi do kapłaństwa i godności biskupa, kardynała i prymasa, ukazuje również związki rodzinne i kontakty ze społecznością lokalną.
Ziemia mogileńska to region ciekawy ze względu na zróżnicowanie etnograficzne, gdyż w jej granicach znajdują się Kujawy, Wielkopolska i Pałuki. W muzeum zobaczyć można wystawę ukazującą bogatą tradycję, w zakresie kultury i sztuki ludowej, rzemiosła, a także życia codziennego mieszkańców regionu.
W holu budynku znajduje się stała ekspozycja „Dzieje ziemi mogileńskiej”. Do najstarszych zgromadzonych tutaj eksponatów należą dokumenty cechowe z II połowy XVIII wieku i początków XIX wieku. Bezcennymi są: sztandar Drużyny Harcerskiej im. ks. Piotra Wawrzyniaka z 1919 r., sztandar OSP z 1923 r., sztandar Cechu Piekarskiego z 1927 r., sztandar „Sokoła” z 1929 r. i sztandar PSL z 1946 r., medale okolicznościowe i szkielety broni z okresu II wojny światowej.
Ekspozycja „Pradzieje ziemi mogileńskiej” przedstawia w małym fragmencie dorobek materialny społeczeństw i kultur zamieszkujących omawiane tereny. Zwiedzający może zaobserwować etapy zachodzących przeobrażeń kulturowych i społecznych, które wywierały bardzo duży wpływ na życie mieszkańców. Zobaczyć tu można narzędzia, przedmioty codziennego użytku, jak również używane podczas obrzędów religijnych przez ludzi od młodszej epoki kamienia, poprzez epokę brązu i żelaza, aż po średniowiecze i nowożytność. Ponadto zwiedzający zapozna się z mapą rozmieszczenia stanowisk archeologicznych na terenie ziemi mogileńskiej.
W Muzeum Ziemi Mogileńskiej można także zwiedzać wystawy czasowe związane tematycznie z regionem. Dotychczas przygotowane zostały m.in.: wystawa „Kręgi w zbożu” dotycząca piktogramów w Wylatowie, „Życie i dorobek naukowy prof. Czesława Łuczaka”, „Powstanie Wielkopolskie na ziemi mogileńskiej” oraz wystawa „Hafty kujawskie”.
Ponadto, muzeum wraz z Towarzystwem Przyjaciół Muzeum Ziemi Mogileńskiej organizuje imprezy cykliczne – konkursy: Przegląd Obrzędów Zapustnych “Podkoziołek”, „Stoły Wielkanocne”, „Pierniki Gwiazdkowe”, „Festyn chlebem i miodem”.
27 grudnia 2003 r. Muzeum Ziemi Mogileńskiej w Mogilnie z siedzibą w Chabsku, w dowód uznania za upowszechnianie tradycji i wiedzy o Powstaniu Wielkopolskim, uhonorowane zostało przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego medalem z okazji 85.rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego.
Muzeum Ziemi Mogileńskiej w Mogilnie z siedzibą w Chabsku
Chabsko 20
88-342 Latowo
88-343 tel./fax. (052) 315 87 80
dawny budynek Banku Spółdzielczego z początku XX w. zbudowany w stylu „weneckim” z inicjatywy ks. Piotra Wawrzyniaka;
eklektyczne kamienice z XIX i XX wieku tworzące grzebieniową zabudowę miasta;
eklektyczny XIX-wieczny gmach ratusza, neogotycką formą nawiązujący do zamków zachodnioeuropejskich. Dziś jest to siedziba władz samorządowych miasta i powiatu;
cmentarz wyznaniowy założony w 1816 roku z pomnikiem grobowym ks. Piotra Wawrzyniaka oraz zabytkowymi grobowcami z XIX i początku XX wieku o cechach architektonicznych neoklasycystycznych i neogotyckich
W najbliższej okolicy Mogilna zachwycają swą architekturą polskie dwory (m.in. w Białotulu, Bielicach, Czarnotulu, Marcinkowie, Goryszewie, Gozdawie, Procyniu, Wieńcu); zwracają uwagę parki podworskie oraz pomniki przyrody (m.in. w Kunowie, Padniewie, Palędziu Kościelnym, Procyniu, Szczeglinie, Targownicy, Żabienku); zabytkowe drewniane i murowane; gotyckie lub barokowe kościoły (m.in. w Gębicach, Kwieciszewie, Niestronnie, Wylatowie). Na obrzeżach miasta liczne miejsca pamięci są śladem tragicznych dni II wojny światowej.
Jedną z atrakcji jest także leżąca 6 km na południe od Mogilna miejscowość Wylatowo, która w 2000 r. zasłynęła piktogramami pojawiającymi się w niewyjaśnionych okolicznościach w nieskoszonym zbożu. Odtąd Wylatowo znajduje się w centrum zainteresowania badaczy niezidentyfikowanych obiektów latających i pasjonatów zjawisk paranormalnych.
W okolicach Mogilna jest wiele atrakcyjnych terenów, które idealnie nadają się do turystyki i rekreacji rowerowej. Szczególnie dużo urokliwych miejsc znajduje się na zachód od Mogilna, a to ze względu na ciekawą rzeźbę terenu, urozmaiconą licznymi jeziorami oraz dolinami rzek i strumyków.
Przedstawione poniżej trasy są jedynie propozycją i na chwilę obecną nie posiadają systemu oznakowania.
TRASA nr 1 (MSK) – ok. 28 km
Mogilno – Kalwaria Mogileńska – Świerkówiec – Szczeglin – Czarnotul – Kunowo – Góra – Krzyżanna – Strzelce (najstarszy na ziemi mogileńskiej kościół drewniany p.w. Narodzenia NMP) – Ratowo – Dębina – Dębowo – Kołodziejewo (kościół p.w. św. Józefa) – Sosnowiec – Dąbrówka – Mogilno
TRASA nr 2 (MPP) – ok. 55 km
Mogilno – Gębice (kościół p.w. św. Mateusza, Rynek – Pomink Powstańców Wielkopolskich) – Zbytowo – Ciencisko (miejsce pamięci narodowej) – Miradz – Nowa Wieś – Przyjezierze (ośrodek wypoczynkowy, plaża) – Ostrowo – Bielsko – Procyń – Kamionek – Łosośniki – Gozdanin – Żabienko – Żabno – Mogilno
TRASA nr 3 (MDK) – ok. 30 km
Dookoła Jeziora Kamienieckiego
Mogilno – Gozdawa – Chabsko (Muzeum Ziemi Mogileńskiej) – Wylatowo (drewniany kościół trzynawowy p.w. św. Piotra i Pawła, Rynek – Pomnik św. Wawrzyńca i Pomnik Powstańców Wielkopolskich) – Wasielewko – Łosośniki – Kamieniec (kościół p.w. św. Jakuba) – Rękawczyn – Ostrówek – Kamionek – Mogilno
TRASA nr 4 (MWW) – ok. 44 km
Najwyższy punkt wschodniej Wielkopolski (Wał Wydartowski)
Mogilno – Gozdawa – Izby – Duszno (punkt widokowy, jedno z najwyższych wzniesień Wielkopolski) – Duszno (urokliwy kościółek) – Wydartowo (zabytkowa kuźnia) – Kruchowo – Ławki (miejsce urodzenia Hipolita Cegielskiego) – Palędzie Dolne (Podziemne Tawernowe Zbiorniki Gazu – bez możliwości wejścia na teren zakładu) – Przyjma (kopalnia soli, wieże wiertnicze) – Ignalin (początek Niecki Mogileńskiej) – Dębno – Janowo (punkt widokowy, perspektywa Mogilna) – Padniewo – Kopczyn – Las Babski – Mogilno
TRASA nr 5 (MGP) – ok. 28 km
Mogilno – Padniewko – Padniewo – Palędzie Kościelne (kościółek p.w. św. Marcina i punkt widokowy) – Palędzie Dolne – Sadowiec – Gołąbki (ośrodek wypoczynkowy, kąpielisko) – Ławki (dom urodzin Hipolita Cegielskiego) – Powiadacze – Przyjma – Dębno (punkt widokowy na początek Niecki Mogileńskiej) – Janowo – Padniewo – Mogilno
TRASA nr 6 (MMM) ok. 35 km
Mogilno – Las Babski – Kopczyn (plaża) – Leśnik – Bzówiec – Józefowo (plaża) – Mielenko – Mielno – Czaganiec – Wieniec (punkt widokowy) – Padniewko – Mogilno
TRASA nr 7 (MPS) – ok. 18 km
Mogilno – Las Babski – Wieniec (punkt widokowy) – Popielary – Parlinek – Parlin (zabytkowy drewniany kościół p.w. św. Wawrzyńca) – Sucharzewo (zabytkowa kuźnia) – Chałupska (plaża) – Chwałowo – Mogilno
TRASA nr 8 (MDW) – ok. 14 km
Dookoła Jeziora Wiecanowskiego
Mogilno – Szerzawy – Las Babski – Kopczyn (plaża) – Czarne Olendry – Chwałowo – Chałupska (plaża, stanica ZHP) – Wszedzień – Wiecanowo (plaża) – Mogilno
TRASA nr 9 (M-M)– ok. 20 km
Trasa pielgrzymkowa do Sanktuarium Maryjnego Pani Kujaw w Markowicach
Mogilno – Szczeglin – Czarnotul – Białotul – Strzelce (najstarszy na ziemi mogileńskiej drewniany kościół p.w. Narodzenia NMP) – Rzadkwin – Ciechrz – Wymysłowice – Markowice (Sanktuarium Maryjne)
TRASA nr 10 (M-H) – ok. 16 km
Mogilno – Las Babski – Wieniec (punkt widokowy) – Niestronno (drewniany kościół p.w. św. Michała Archanioła) – Drewno – Bełki (punkt widokowy) – Gąsawka (plaża)
Strona internetowa – mogilno.pl
Ogólnopolska Karta Seniora
Gdzie można wyrobić Kartę:
Kartę Seniora można wyrobić w Urzędzie Miejskim w Mogilnie ul. Narutowicza 1, pok. 101. Kontakt telefoniczny 523185524
