Historia Forum Ekonomicznego to historia instytucji, która połączyła ludzi bardzo różnych politycznie, kulturowo i społecznie. Stała się przez to unikalnym w Europie Środkowo-Wschodniej miejscem debat.
W 1992 roku zaledwie około stu polskich polityków, przedsiębiorców, naukowców i menedżerów podsumowało „Trzy lata po Rewolucji Solidarności”. Dziś trudno w to uwierzyć, ale obok siebie usiedli wtedy Jarosław Kaczyński, Józef Oleksy, Jan Krzysztof Bielecki, Jacek Kuroń. Rozmowa przebiegała na tyle dobrze, że zarówno organizatorzy, jak i uczestnicy uznali, że to wyjątkowe spotkanie należy kontynuować.
Rok 1993 przyniósł rozszerzenie poruszanej problematyki o tematy międzynarodowe. Nazwa Forum Polska- Wschód nie przetrwała jednak zderzenia z ministrem spraw zagranicznych Republiki Litewskiej Adolfas Slezevicius, który odpowiedział organizatorom, że jego kraj nie leży na Wschodzie, a na Północy Europy.
Rok 1995 stał się więc pierwszym rokiem Forum Ekonomicznego, które nieprzerwanie było już tylko większe i większe. Dziś, po 30 latach, w Karpaczu, spotkało się prawie 5000 gości i dziennikarzy.
Ciągły rozwój był możliwy dzięki wyjątkowym ludziom, którzy nie oglądając się na polityczne podziały tworzyli Radę Programową Forum Ekonomicznego: Tadeusz Mazowiecki, Józef Oleksy, Jacek Kuroń, Aleksander Kwaśniewski, , Wiktor Juszczenko, Marek Kuchciński, Petro Poroszenko, Piotr Gliński, Hanna Gronkiewicz Waltz, Daniel Obajtek, Piotr Wachowiak, Bogusław Chrabota, Stanisław Karczewski, Krzysztof Pawiński. Uznali, że warto i trzeba rozwinąć ten najlepszy z dotąd znanych instrumentów rozwijania polityki w naszej części Europy.
Jego znaczenie ogromnie wzrosło w 1999, kiedy po raz pierwszy Rada Programowa przyznała nagrodę Forum Ekonomicznego. Nagrody, które miały honorować i uczyć były najwierniejszą ilustracją determinacji, poświęcenia i sukcesów przebudowy Europy Środkowej i Wschodniej. Nazwiska laureatów, wśród których znaleźli się między innym Vaclav Havel, Wiktor Juszczenko, Aleksander Kwaśniewski, Mikulas Dzurinda, Jarosław Kaczyński, Valdas Adamkus, Mikheil Saakaszwili, Jose Manuel Barroso, Victor Orban czy Mateusz Morawiecki, to prawdziwe kamienie milowe w naszej i naszych sąsiadów historii. Nagrodę można otrzymać tylko raz i trzeba ją odebrać osobiście.
Wydarzeniem przełomowym dla rozpoznawalności Forum Ekonomicznego była słynna, złożona w trakcie obrad Forum deklaracja Premiera Donalda Tuska o przyjęciu przez Polskę wspólnej waluty euro. Goście i opinia publiczna, zarówno w Polsce, jak i w Europie j, od tej pamiętnej deklaracji uważają Forum Ekonomiczne za stosowne miejsce do składania takich ważnych oświadczeń czy deklaracji.
W historii Forum Ekonomicznego rok 2001 zapisał się spotkaniem na szczycie Grupy Wyszehradzkiej. Premierzy Polski Jerzy Buzek, Czech Milos Zeman, Słowacji Mikulas Dzurinda, i Węgier Victor Orban podpisali wtedy deklarację współpracy w budowie gospodarki opartej na wiedzy, którą potem przedrukowały najbardziej poczytne dzienniki Europy i USA.
Takich spotkań na szczycie, z udziałem prezydentów, premierów z Polski, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Litwy, Estonii, Chorwacji, Rumunii, Bułgarii, Łotwy, Gruzji, Czarnogóry, Macedonii, Kirgistanu, Kazachstanu, Malty, było tak wiele, że Forum zostało nazwane „środkowoeuropejskim Davos”.
II
Ale ponieważ Forum Ekonomiczne to nie tylko polityka, dlatego Rada Programowa postanowiła, począwszy od 2004 roku przyznawać nagrodę „Nowa Kultura Nowej Europy”. Wśród jej laureatów znaleźli się m. in. Swietłana Aleksiejewicz, Krzysztof Penderecki, Csaba Kiss,( czaba kisz) Tatjana Tołstoj, Sergij Żadan, Jiří Gruša, Tomas Venclova czy Agnieszka Holland – ludzie, bez których trudno dziś wyobrazić sobie europejską kulturę.
Aby udało się przyjąć wszystkich gości, organizatorzy Forum, od 2005 roku, musieli nie tylko przygotować program, ale także wybudować miejsce spotkań. Prawie 10 000 metrów kwadratowych powierzchni konferencyjno-kongresowej. To było wyjątkowe miejsce nie tylko dla polityków, menedżerów i naukowców. Od roku 2009, również dla uczestników Festiwalu Biegowego (którzy przekształcali miasteczko kongresowe w świat dla biegaczy), którego organizatorem została nasza Fundacja.
Po dziesięciu latach, Festiwal Biegowy stał się wydarzeniem wyjątkowym, jedynym swego rodzaju miejscem spotkań ludzi, którzy działają na rzecz zdrowego stylu życia. Prawie 10 000 uczestników buduje wyjątkową atmosferę.
Lata 2005-2006 to początek szerokiej obecności Forum Ekonomicznego w Europie. Poza granicami Polski, organizowaliśmy wielkie, na prawie 1000 gości konferencje: Forum Europa-Ukraina i Europa-Rosja, oraz szereg innych konferencji. Odbywały się one w Wilnie, Wiedniu, Pradze, Rzymie, Ałmaty, Bukareszcie, Budapeszcie, Kijowie, Kiszyniowie, Tbilisi. Przywódcy państw: Prezydent Republiki Włoskiej, kanclerz Austrii, Premier Czech, Prezydent Litwy, Prezydent Rumunii, Prezydent Ukrainy, Prezydent Gruzji, Premier Węgier, najbardziej prestiżowe instytucje naukowe i państwowe na przestrzeni wielu lat umacniały międzynarodowy prestiż Forum Ekonomicznego, czego podkreśleniem była obecność przewodniczącego Komisji Europejskiej, i szefa Parlamentu Europejskiego na kolejnych spotkaniach naszego „środkowoeuropejskiego Davos”. Zwieńczeniem tych działań zagranicą była organizowana wspólnie z The Center for European Policy Analisys konferencja Forum Europy Środkowej.
Na Kapitolu, w Kongresie Stanów Zjednoczonych, na nasze zaproszenie spotkali się przedstawiciele polityki, biznesu i społeczeństwa obywatelskiego Europy Środkowej.
Częścią misji Forum Ekonomicznego było dążenie do pokazania naszym zachodnioeuropejskim partnerom, jak w Europie Środkowej przebiegała transformacja ustrojowa, od gospodarki centralnie planowanej i biurokratycznego socjalizmu do gospodarki wolnorynkowej i demokracji parlamentarnej. „ Raport z transformacji” przygotowywany we współpracy z najlepszą polską uczelnią ekonomiczną Szkołą Główną Handlową, był swego rodzaju przewodnikiem dla wszystkich, którzy chcieli dowiedzieć się jaki jest stan spraw publicznych i gospodarczych w naszej części Europy.
Po wielu latach współpracy, Forum Ekonomiczne i Szkoła Główna Handlowa, są dziś autorami unikalnego dzieła. Raport Forum Ekonomicznego i SGH, którego prezentację za rok 2021, mamy już tu w Karpaczu za sobą, jest dziś jedynym kompendium wiedzy o tym, jak w Europie Środkowej przebiegają procesy dostosowawcze do zmian, które wymusza na nas otoczenie. Raport ten tworzony od roku 2005, leży dziś na biurkach najważniejszych polityków, naukowców i menedżerów.
Rok 2009 to również początek nieprzerwanej, do dziś trwającej obecności projektu Europa Karpat na Forum Ekonomicznym. Dzięki zaangażowaniu i ogromnej determinacji marka Kuchcińskiego – najpierw posła, potem Wicemarszałka i Marszałka Sejmu udało się stworzyć wyjątkowa instytucję, która jest dziś najbardziej widocznym symbolem polskiego parlamentaryzmu w Europie Środkowej. To połączenie kilkusetletniej tradycji z aspiracjami, tak często formułowanymi dziś przez polityków w naszym parlamencie.
III.
Nieprzerwany rozwój Forum Ekonomicznego z jednej strony i przyspieszający proces integracji europejskiej z drugiej – zwłaszcza na poziomie władz lokalnych – skłonił, organizatorów Forum do stworzenia, począwszy od roku 2015, Europejskiego Kongresu Samorządów. Dzięki dobrej współpracy z Prezydentem Krakowa Jackiem Majchrowskim, w stosunkowo krótkim czasie udało się nam wykreować unikalną platformę dialogu dla tysięcy europejskich liderów samorządowych. Kraków, ze swoim wyjątkowym klimatem, tworzył miejsce obrad, do którego wszyscy chcieli wracać. Europejski Kongres Samorządowy, wykorzystując doświadczenia Forum Ekonomicznego, bardzo szybko stworzył instytucję, mocno osadzoną w świecie samorządowym (Ranking Samorządu Terytorialnego, Nagrody Europejskiego Kongresu Samorządów).
Organizatorzy Forum Ekonomicznego mając świadomość swojej społecznej odpowiedzialności za kształtowanie lepszej przyszłości, od samego początku istnienia Forum, angażowali się w działania społeczne. Fundusz stypendialny im. Braci Jana i Stanisława Potoczków, na przestrzeni 30-letniej działalności, objął swoim zasięgiem ponad 4000 stypendystów z Polski, Ukrainy i Białorusi. Na stypendia przeznaczono ponad 5 mln złotych, co na mapie organizacji społecznych, realizujących te cele czyni ten program absolutnie wyjątkowym.
Krótka historia Forum Ekonomicznego byłaby niepełna, gdyby nie obejmowała najtrudniejszego okresu naszego istnienia. Epidemia, która zmieniła niemal wszystko w życiu gospodarczym Polski, Europy i świata, która stała się wspólnym zagrożeniem dla naszego dalszego istnienia. Forum Ekonomiczne mogło jednak, tak jak dziesiątki tysięcy innych podmiotów, skorzystać z rozumnie przygotowanej i realizowanej pomocy Polskiego Funduszu Rozwoju. Zwłaszcza dziś, w Karpaczu, warto podkreślić, że było to wyjątkowe na skalę europejską działanie.
