Pierwszy UTW w Polsce powstał w 1975 r. w Warszawie z inicjatywy prof. Haliny Szwarc, natomiast drugi rok później we Wrocławiu, a jego założycielem był prof. Czesław Kempisty. W tym roku obchodzimy 50 -lecie ruchu Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce (1975-2025). Idei prof. Haliny Szwarc – lekarza medycyny, geriatry, wykładowcy akademickiego, zawdzięczamy dynamiczny rozwój ruchu UTW w Polsce. Obecnie jest ich w skali kraju ok. 660.
Edukacja przez całe życie i narodziny idei UTW
Dziś nikt nie ma już wątpliwości, że edukacja jest nie tylko nauczaniem szkolnym, ale procesem całożyciowym, trwającym nieustannie w biegu życia człowieka. Realizowana poprzez uczenie się pozaformalne i coraz intensywniej nieformalne. Uniwersytety Trzeciego Wieku (UTW) są doskonałym przykładem edukacji pozaformalnej. Pierwszy UTW powstał w 1973 r. we Francji a jego twórcą był prof. Pierre Vellas, profesor na wydziale prawa i nauk ekonomicznych Uniwersytetu w Tuluzie. Profesor wystąpił z inicjatywą powołania pierwszej na świecie placówki przeznaczonej dla osób starszych.
Cele i wartości Uniwersytetów Trzeciego Wieku
Wśród głównych celów Uniwersytetu Trzeciego Wieku, profesor wymieniał m.in.: umożliwienie zdobywania wiedzy osobom starszym, które nie mogły się kształcić w młodości, a zawsze pragnęły studiować; realizację programu kształcenia ustawicznego (obecnie idea lifelong learning czyt. „lajflong lerning”, czyli uczenia się przez całe życie – także na emeryturze); prowadzenie badań gerontologicznych; poprawę jakości życia osób starszych; zachęcanie do aktywności fizycznej, umysłowej, ekspresji twórczej; upowszechnianie wiedzy o starzeniu się i starości w społeczeństwie.
UTW przy Uniwersytecie Wrocławskim – przykład nowoczesnej placówki
Dziś Uniwersytet Trzeciego Wieku w Uniwersytecie Wrocławskim jest jednym z najważniejszych ośrodków prowadzących działalność w zakresie całożyciowej edukacji i aktywizacji seniorów. Odbywające się zajęcia edukacyjne umożliwiają dojrzałym studentom uzupełnianie i aktualizowanie wiedzy, ze szczególnym uwzględnieniem ich potrzeb. Dużą część multidyscyplinarnych wykładów stanowią zagadnienia medyczne i psychologiczne, ale także filozofia, gerontologia, filologia klasyczna, geografia, astronomia.
Szeroka oferta zajęć i integracja społeczna
Warsztaty doskonalą w zakresie dziennikarstwa, treningu pamięci, dobrostanu, kreatywnego myślenia, gry aktorskiej czy obsługi komputera. Studenci UTW mogą również uczyć się języków obcych i rozwijać swoje zainteresowania w kilkunastu sekcjach, klubach i zespołach. Ważnym uzupełnieniem aktywności dojrzałych studentów są również zajęcia w obszarze kultury fizycznej i relaksacji.
Rola UTW w przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu
Uniwersytet Trzeciego Wieku w Uniwersytecie Wrocławskim to placówka proponująca edukacyjny i rozwojowy sposób życia wśród seniorów, umożliwiająca uzupełnianie i aktualizowanie wiedzy, poznawanie współczesnych osiągnięć nauki. Co warte szczególnego podkreślenia sprzyja budowaniu koleżeńskich relacji, daje wsparcie, nobilituje, włącza do pracy na rzecz drugiego człowieka. Przeciwdziała wykluczeniu społecznemu, samotności i izolacji społecznej.
Międzynarodowa aktywność i projekty europejskie
Uniwersytet Trzeciego Wieku w Uniwersytecie Wrocławskim jest aktywny także na arenie międzynarodowej, będąc członkiem organizacji EFOS (Europejska Federacja Starszych Studiujących) oraz realizując projekt Erasmus + „Smart senior in the international life long learning environment”, czyli „Aktywny, świadomy senior w międzynarodowym środowisku edukacji trwającej przez całe życie” (numer projektu 2024-1-PL01-KA122-ADU-000240746), dający możliwość krótkoterminowych mobilności dla dojrzałych studentów. W przyszłym roku będziemy obchodzić jubileusz 50-lecia działalności.
Potrzeba współpracy i reprezentacji – powstanie federacji
Olbrzymia liczba powstających UTW spowodowała potrzebę stworzenia organizacji, mających na celu konsolidację środowisk senioralnych. I tak w 2008 r. powstała Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń UTW oraz Fundacja Ogólnopolskie Porozumienie UTW.
Dolnośląska Federacja UTW – integracja środowiska regionalnego
W regionie Dolnego Śląska w 2014 r. powstała Federacja UTW z siedzibą we Wrocławiu, która za cel przyjęła m.in. reprezentowanie środowiska UTW, wspieranie ich rozwoju, wymianę wiedzy i doświadczeń, doskonalenie liderów.
Uniwersytety Trzeciego Wieku jako profilaktyka gerontologiczna
Uniwersytety pełnią niezwykle ważną funkcję aktywizującą osoby starsze, dając szansę na rozwojowe, pełne pasji i możliwości życie na emeryturze. Uczą jak być odpowiedzialnym za swoje życie, za swoją starość i wciąż stawiać przed sobą intelektualne wyzwania. Są doskonałym przykładem profilaktyki gerontologicznej.
dr Magdalena Wnuk-Olenicz
