Aby podnieść jakość życia polskich seniorów, musimy działać nie tylko centralnie. Niezwykle istotne są inicjatywy regionalne, o czym przekonuje Marszałek Województwa Małopolskiego Łukasz Smółka. Na co mogą liczyć osoby starsze ze strony samorządu?
Panie Marszałku, jedna czwarta populacji Polski to seniorzy - tak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego. Starzenie się naszego społeczeństwa to nieunikniony proces i jednocześnie wyzwanie, które trzeba podjąć z odpowiedzialnością, troską i empatią. Jak podchodzi do tak istotnego tematu samorząd wojewódzki? Na jakie wsparcie mogą liczyć małopolscy seniorzy?
Wiek senioralny jest pięknym etapem w życiu człowieka. Rozsądna, odpowiedzialna polityka senioralna powinna to podkreślać. Jednocześnie starzenie się przynosi zmiany, wyzwania i codzienne trudności, którym musimy wyjść naprzeciw. Dlatego działania małopolskiego samorządu skierowane do osób starszych są wieloaspektowe. Z jednej strony koncentrują się na zapewnieniu seniorom warunków do samodzielnego, zdrowego, bezpiecznego i niezależnego życia, a z drugiej – na wykorzystaniu ich ogromnego potencjału i doświadczenia życiowego. Często powtarzam, że w codziennej pracy przyświeca mi przekonanie, że najważniejszy jest człowiek. Głęboko w to wierzę i jako marszałek województwa małopolskiego dbam, by to przekonanie miało odzwierciedlenie w działaniach samorządu. Wsparcie, które kierujemy do seniorów, jest bardzo szerokie, ponieważ osoby starsze funkcjonują w różnych obszarach i często potrzebują pomocy w wielu aspektach życia.
Jakie są najważniejsze inicjatywy Samorządu Województwa Małopolskiego skierowane do osób starszych?
Projekty i działania z zakresu polityki senioralnej są prowadzone od wielu lat i cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem samorządów i mieszkańców, do których są skierowane. To ogromne przedsięwzięcia o budżetach liczonych w setkach milionów złotych. Przykładów jest wiele. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych projektów z obszaru polityki społecznej jest Małopolski Tele-Anioł zapewniający usługi opiekuńcze dla osób starszych lub niesamodzielnych, wymagających wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Obecnie prowadzona jest już druga edycja tego projektu, która obejmie docelowo 8 tys. osób. Podopieczni Tele-Anioła otrzymują opaski bezpieczeństwa z przyciskiem SOS, wsparcie Centrum Teleopieki, dostęp do usług telemedycznych, a dodatkowo część uczestników uzyskuje pomoc w postaci usług sąsiedzkich lub opiekuńczych w miejscu zamieszkania. Małopolski Tele-Anioł 2.0 to dla nas bardzo ważny projekt, bo wychodzi naprzeciw ważnym problemom: samotności i niesamodzielności osób starszych. Zwiększa ich poczucie bezpieczeństwa, poprawia jakość ich życia, pozwala otoczyć je opieką, a w sytuacji zagrożenia – szybko zareagować, co może uratować ich zdrowie lub życie. Realizacja tego przedsięwzięcia to dla województwa operacja o znaczeniu strategicznym, dlatego przeznaczyliśmy na nie kwotę 150 mln złotych.
Wspomniał Pan, że działań na rzecz seniorów i prowadzonych z myślą o nich jest znacznie więcej.
Tak, oferta działań kierowana do seniorów jest bardzo szeroka. To różnorodne projekty, przygotowane z myślą o wsparciu ich w podejmowaniu aktywności, edukacji czy przeciwdziałających wykluczeniu. Warto tu wymienić konkurs „Aktywny Senior”, plebiscyt „Poza Stereotypem – Seniorka i Senior Roku” czy projekty z zakresu innowacji społecznych mające na celu ułatwienie naszym najstarszym mieszkańcom funkcjonowania w codziennym życiu i korzystania z nowoczesnych technologii. To np. Merkury, czyli symulator obsługi urządzeń, takich jak bankomat, parkometr czy kasy samoobsługowe. Z myślą o seniorach uruchomiliśmy także portal Srebrna Małopolska. To nowa platforma informacyjno-społecznościowa stworzona z myślą o małopolskich seniorach. Serwis ma charakter uniwersalny i jest skierowany zarówno do samych seniorów, jak i do ich rodzin, opiekunów i kadry pracującej na co dzień z osobami starszymi. Skorzystać z niego może również młodsze pokolenie, aby czerpać wiedzę o tym, jak pomagać osobom w starszym wieku. Warto także wspomnieć, że w ramach środków Funduszy Europejskich tworzymy dzienne domy opieki – dotychczas udało się utworzyć 56 nowych placówek. Uruchamiamy też centra wsparcia opiekunów rodzinnych i dotychczas udało się utworzyć 21 takich centrów.
Czyli wsparcie w codziennym funkcjonowaniu i zachęcanie do aktywności. A jak w praktyce wygląda troska o bezpieczeństwo i zdrowie małopolskich seniorów?
Zgodnie z przyjętą strategią rozwoju województwa mieszkańcy Małopolski – w tym troska o ich zdrowie i bezpieczeństwo – stanowią jeden z najważniejszych obszarów, jakie chcemy rozwijać. Dlatego z myślą nie tylko o seniorach, ale o wszystkich mieszkańcach Małopolski realizujemy duże przedsięwzięcia z zakresu opieki zdrowotnej. To m.in. inwestycje w infrastrukturę szpitali w Krakowie, Tarnowie, Nowym Sączu, Wadowicach, Andrychowie, Zakopanem, Krzeszowicach i Jaroszowcu. Łączna wartość takich projektów zakończonych w 2023 roku to ponad 610 mln zł. Wspieramy także służby realizujące działania z zakresu bezpieczeństwa: straż pożarną, policję, ratowników wodnych i górskich czy pogotowie ratunkowe. Wartość pomocy przyznanej na ten cel w ubiegłym roku to ponad 56 mln zł.
Ale działania województwa realizowane w trosce o seniorów to przecież nie tylko wielkie inwestycje i projekty o potężnych budżetach. To również przedsięwzięcia edukacyjne, jak choćby „Zeszyt Pacjenta”, prawda?
Zdecydowanie – i muszę przyznać, że one spotykają się z bardzo dobrym przyjęciem! Kampanię informacyjno-edukacyjną „Jak bezpiecznie stosować leki?” rozpoczęliśmy w 2022 roku. Chcieliśmy pomóc w walce z problemami, które wiążą się z przyjmowaniem leków: nadużywaniem lub przyjmowaniem ich bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Wiele osób, szczególnie starszych, nie zdaje sobie sprawy, jak ważne jest to, by zażywać leki w bezpieczny sposób. Pilnowanie dawek, odstępów czasu, wchodzenie różnych leków w interakcje między sobą, świadomość doświadczanych reakcji niepożądanych – to wszystko jest bardzo istotne. Dlatego w ramach kampanii opracowaliśmy „Zeszyt Pacjenta”. To broszura, w której można zapisywać wszystkie informacje o przyjmowanych lekach, ich dawkowaniu, szczegółach leczenia. Ona ułatwia i porządkuje te czynności. Jest też źródłem wiedzy dla rodziny, najbliższych, ale także lekarza czy ratownika – w sytuacji zagrożenia, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc. Równolegle z udostępnieniem małopolskim pacjentom „Zeszytu” prowadziliśmy kampanię plakatową czy audycje z udziałem lekarzy. Szacujemy, że sam zeszyt trafił do kilkudziesięciu tysięcy Małopolan. Jeśli chodzi o bieżące działania edukacyjne, to jeszcze w tym roku odbędzie się seria konferencji dla seniorów, z udziałem specjalistów z zakresu medycyny, fizjoterapii i dietetyki. Jednocześnie do lekarzy Podstawowej Opieki Zdrowotnej z całego regionu jeszcze w tym roku trafi 50 tysięcy „Zeszytów Pacjenta”.
O jakim jeszcze wsparciu małopolscy seniorzy powinni wiedzieć?
Na pewno warto wspomnieć o pomocy skierowanej do szczególnej grupy seniorów: osób z niepełnosprawnościami. Z myślą o nich realizujemy działania zwiększające komfort ich codziennego życia. Mam tu na myśli projekty dotyczące m.in. dostępności architektonicznej – a więc przebudowę lub adaptację budynków, urządzeń czy instalacji, wykonywaną w sposób umożliwiający korzystanie z nich osobom niesamodzielnym lub mającym trudności z poruszaniem się. Prowadzimy także konkursy, w ramach których powierzamy organizacjom pozarządowym realizację zadań zwiększających dostęp osób niepełnosprawnych do rehabilitacji społecznej.
Powiedział Pan na początku, że Małopolska chce korzystać z doświadczenia życiowego seniorów. W jaki sposób ich głosy mogą dotrzeć do samorządu województwa?
Wsłuchujemy się w potrzeby seniorów i korzystamy z ich doświadczenia stwarzając im przestrzeń do debaty i rozmów. Na poziomie regionalnym działa Małopolska Rada ds. Polityki Senioralnej. Funkcjonuje ona od ponad dziesięciu lat. To dla nas ważny organ konsultacyjny i doradczy, powołany w celu wzmocnienia programu polityki senioralnej i jego dalszego rozwoju. Reprezentuje interesy osób starszych z całego regionu: w jego skład wchodzą przedstawiciele osób starszych oraz przedstawiciele podmiotów działających na rzecz osób starszych, w szczególności przedstawiciele organizacji pozarządowych oraz podmiotów prowadzących uniwersytety trzeciego wieku. Na poziomie lokalnym działają natomiast gminne rady seniorów.
Czego życzy pan małopolskim seniorom?
Przede wszystkim zdrowia! A jeśli mógłbym wskazać coś jeszcze, niech to będzie odwaga. Odwaga korzystania z życia i możliwości, jakie ono niesie, z opieki i obecności bliskich, ale także z pomocy skierowanej do nich. Bo są dla nas bardzo ważni. Jeśli wiek senioralny, który osiągnęli, jest jesienią życia, niech to będzie jesień złota i słoneczna, pełna aktywności, realizacji własnych pasji, zamierzeń i planów, na które wcześniej być może brakowało czasu. Odwaga z pewnością pomoże osiągnąć te cele – i wiele innych.