25 marca 2023r. w Gdańsku odbyła się pierwsza w Polsce interdyscyplinarna konferencja medycyny okołooperacyjnej (IKMO) „Po pierwsze PRIMO” z udziałem ekspertów zagranicznych, nad którą honorowy patronat objęła Pomorska Delegatura Obywatelskiego Parlamentu Seniorów (PD OPS) w uznaniu wieloletnich działań, w zakresie propagowania w województwie pomorskim międzynarodowych osiągnięć z zakresie Medycyny Okołooperacyjnej.
Objęcie patronatem tego wydarzenia było jednocześnie wyrazem obywatelskiego wparcia oraz ogromnej wdzięczności, tym wszystkim, którym leży na sercu dobro pacjentów, szczególnie Seniorów, którym właściwe stosowanie zasad Medycyny Okołooperacyjnej, powodować będzie bardziej efektywne dochodzenie do zdrowia, zwiększając komfort w jesieni ich życia, po przebytych zabiegach, poważnych operacjach, również poprzez odpowiednie stosowanie prehabilitacji w codziennej praktyce. Niech hasło Pomorskiej Delegatury OPS przyjęte w IV kadencji „SENIOR symbolem współpracy Wszystkich z Wszystkimi dla Jego i Wspólnego Dobra !” promuje, wzbogaca i rozszerza zdrowotne efekty Medycyny Okołooperacyjnej apelował Przewodniczący Prezydium Pomorskiej Delegatury OPS Jacek Gibała podczas otwarcia konferencji, wręczając na ręce głównej inspiratorki i organizatorki konferencji pani dr n.med. Magdaleny Łasińskiej-Kowary list potwierdzający objęcie tego wydarzenia honorowym patronatem Pomorskiej Delegatury Obywatelskiego Parlamentu Seniorów.
Pani dr n.med. Magdalena Łasińska Kowara jako autorka strategii wspierania pacjentów w okresie okołooperacyjnym w województwie pomorskim przedstawiając ją władzom Samorządu Województwa Pomorskiego, Polskiemu Towarzystwu Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz innym podmiotom działającym w ochronie zdrowia zainteresowała nią także Pomorską Delegaturę OPS. Zaakcentowania wymaga fakt, że leczenie chirurgiczne we współczesnym rozumieniu jest procesem, a nie jednorazowym zdarzeniem w historii życia chorego. W związku z tym rodzi się nowa gałąź medycyny – medycyna okołooperacyjna. Jednocześnie dostrzec należy, że zmiany w strukturze demograficznej społeczeństwa, polegające na sukcesywnym zwiększaniu się populacji pacjentów w podeszłym wieku i geriatrycznych, wymagają zastosowania idei prehabilitacji w codziennej praktyce.
Biorąc pod uwagę, że nowa gałąź medycyny, jaką jest medycyna okołooperacyjna, co do istoty, szczególnie dotyczy seniorów, gdyż najczęściej skutecznie leczeni są oni operacyjnie, z tych też względów Delegatura zdecydowała się wszechstronnie wspierać działania Pani dr Magdaleny Jasińskiej-Kowary, jako autorki strategii wspierania pacjentów województwa pomorskiego oraz pomysłodawczyni i organizatorki gdańskiej konferencji. Przyjęto także promocję medycyny okolołoperacynej i prehabilitacji jako kluczowe zadanie Pomorskiej Delegatury na rok bieżący i lata następnie bieżącej kadencji w sferze zdrowotnej.
Pani dr n. med. Magdalena Łasińska-Kowara przez 25 lat swojej praktyki lekarskiej pracowała w szpitalach UCK GUMed w Gdańsku w Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii, w Samodzielnym Zespole Kardioanestezjologii, w OIT – Covid Uniwersyteckiego Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej, w oddziale kardiochirurgii w Szpitalu w Wejherowie jako organizator i inicjator zmian. Wśród jej osiągnięć wymienić można cykl wykładów dla Gdańskiego Ośrodka Promocji Zdrowia w projekcie europejskim „Zdrowie Seniora”, dwa projekty przedstawione Dyrekcji Szpitala UCK: ”Prehabilitacja w UCK” oraz “Ochrona Krwi Pacjenta w UCK”, liczne wykłady dla lekarzy na konferencjach w Polsce, plakat na konferencji w Londynie (2019), powstanie pierwszej w Polsce Poradni Kardioanestezjologicznej z Prehabilitacją – sfinansowane częściowo ze środków prywatnych, opracowanie strategii oraz wspieranie projektów dotyczących jakości opieki okołooperacyjnej na szczeblu województwa a także organizacja konferencji edukacyjnej dotyczącej medycyny okołooperacyjnej i prehabilitacji.
W strategii wspierania pacjentów w okresie okołooperacyjnym w województwie pomorskim jako główny problem postawiła globalnie nadmierną liczbę powikłań zabiegów chirurgicznych, których znacząca większość dotyczy seniorów.
Zdiagnozowała główne przyczyny takiego stanu rzeczy wyszczególniając: brak koordynacji opieki nad pacjentem w okresie okołooperacyjnym czyli pomiędzy dniem kwalifikacji do zabiegu chirurgicznego a dniem przyjęcia do szpitala, mała świadomość znaczenia okresu przedoperacyjnego w grupie pacjentów, lekarzy i decydentów ochrony zdrowia, nieznajomość lub niedoszacowanie ryzyka, starzenie się społeczeństwa, ubożenie osób w wieku podeszłym, wielochorobowość oraz pogorszenie stanu środowiska.
Zwróciła uwagę na ponoszone ogromne koszty pacjentów: indywidualne i społeczne, jak i szpitali: ekonomiczne i wizerunkowe oraz systemu ochrony zdrowia – osłabiające jego autorytet.
Wprowadzając w województwie strategię wspierania pacjentów w okresie okołooperacyjnym osiągnięte zostaną cele takie jak: długofalowe obniżenie kosztów leczenia, profilaktyka zdrowotna, poprawa wizerunku ochrony zdrowia w oczach pacjentów oraz zmniejszenie liczby i ciężkości powikłań okołooperacyjnych.
Wskutek osiągnięcia określonych celów beneficjentami staną się zarówno pacjenci – poprzez zmniejszenie traumy, szybszą rehabilitację i powrót do aktywności jak i szpitale – przez obniżenie kosztów leczenia powikłań oraz skrócenie czasu hospitalizacji.
Autorka strategii wskazała sposoby poprawy opieki okołooperacyjnej poprzez: zwiększenie roli poradni anestezjologicznych, zaangażowanie asystentów lekarza jako koordynatorów opieki okołooperacyjnej, zaangażowanie do współpracy lekarzy rodzinnych, opracowanie schematów kwalifikacji i wczesnego wyłaniania pacjentów z grup podwyższonego ryzyka, interdyscyplinarne postępowanie przedoperacyjne, akcje edukacyjne dla pacjentów i lekarzy – konferencja IKMO 2023, zmniejszanie wykluczenia cyfrowego wśród lekarzy i pacjentów, platformy wymiany informacji o pacjencie i umiejętność korzystania z nich, opracowanie jednolitych wzorów dokumentacji okołooperacyjnej, intensyfikacja promocji informacyjnej na stronach szpitali.
Medycyna okołooperacyjna w Polsce wymaga promocji w społeczeństwie. Organizowana w Gdańsku konferencja edukacyjna stanowiła pierwszy etap projektu, którego celem jest poprawa jakości opieki zdrowotnej poprzez wprowadzenie schematu opieki koordynowanej w okresie okołooperacyjnym. Partnerem merytorycznym projektu było Centrum Rozwoju Kompetencji Zintegrowanej Opieki i e-Zdrowia Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Patronat naukowy nad wydarzeniem objęło: Polskie Towarzystwo Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Konsultant Krajowy Anestezjologii i Intensywnej Terapii, prof. dr hab. med. R. Drwiły oraz Sekcja Geriatryczna Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii.
Konferencja była adresowana do profesjonalistów i adeptów wszystkich specjalności medycznych biorących udział w leczeniu pacjenta w okresie okołooperacyjnym: lekarzy, pielęgniarek, fizjoterapeutów, dietetyków, psychologów klinicznych i była przeprowadzona w systemie hybrydowym. Szczególną wartością tejże Konferencji był jej Gość Honorowy Pan prof.Franceso Carli, profesor anestezjologii i żywienia klinicznego z Uniwersytetu McGill, Montreal, w Kanadzie, który jest prekursorem idei praktyki prehabilitacji i medycyny okołooperacyjnej w świecie.
Okres okołooperacyjny we współczesnym rozumieniu rozciąga się od momentu decyzji chirurga o skierowaniu pacjenta na operację, do odzyskania sprawności. Obejmuje zatem czas przed, w trakcie i po operacji. Obecnie, patrzymy na leczenie chirurgiczne jako na proces, a nie jednorazowe zdarzenie w historii życia chorego.
Proces ten w istotnym stopniu zakłóca funkcjonowanie pacjenta na płaszczyźnie indywidualnej i społecznej. Stopień nasilenia stresu w okresie okołooperacyjnym zależy od czasu oczekiwania, rozległości zabiegu oraz jego wpływu na dalsze losy pacjenta. W wielu przypadkach jest to stres przewlekły, w okresie oczekiwania, w połączeniu z ostrym, w czasie pobytu w szpitalu i samego zabiegu. W zależności od stanu fizycznego oraz konstrukcji psychicznej, każdy organizm inaczej reaguje na stres. Znieczulenie chroni pacjenta częściowo przed skutkami stresu ostrego, nie wpływa natomiast na stres w całym okresie okołooperacyjnym.
Wysiłek, jaki ponosi organizm w związku z operacją, porównuje się do kosztu energetycznego biegu długodystansowego, a pokonywana odległość w niektórych przypadkach bywa maratonem. Nic więc dziwnego, że wydolność fizyczna pacjenta, jego stan odżywienia oraz czynniki psychologiczne wpływają na czas pobytu w szpitalu, występowanie powikłań okołooperacyjnych oraz przebieg rehabilitacji. Co ważniejsze, okazuje się, że tak jak za pomocą odpowiedniego przygotowania można osiągnąć oczekiwany wynik sportowy, tak poprzez odpowiednie przygotowanie przedoperacyjne można poprawić wyniki leczenia – w wymiarze indywidualnym oraz ekonomicznym.
Wieloczynnikowy proces przygotowania pacjenta do zabiegu operacyjnego nazywa się prehabilitacją. Jest ona najbardziej skuteczna wtedy, gdy obejmuje wiele, często zaniedbywanych przez pacjenta aspektów zdrowia – przygotowanie mentalne, umiejętność prawidłowego oddychania, sposób odżywiania się, odpowiedni zakres wysiłku fizycznego, rezygnację z nałogów. Aby w kulminacyjnym momencie, jakim jest poważna operacja osiągnąć zamierzony cel, pacjent często potrzebuje pomocy zespołu specjalistów – psychologa, dietetyka, fizjoterapeuty, a ich działania powinny być skoordynowane.
Podczas konferencji specjaliści z poszczególnych dziedzin medycyny omówili wyzwania okresu okołooperacyjnego wspólne dla wszystkich specjalności zabiegowych w świetle współczesnej wiedzy. Zaproszeni zostali specjaliści żywienia klinicznego, którzy od lat wspierają lekarzy w przygotowaniu pacjentów do poważnych operacji. Poruszono problem oceny wydolności fizycznej oraz możliwości jej podniesienia w okresie przedoperacyjnym. Zaplanowano wykłady na temat strategii prehabilitacji, ochrony krwi pacjenta (PBM – patient blood management), zapobiegania powikłaniom okołooperacyjnym. Zaproszono specjalistów organizacji ochrony zdrowia, aby przedyskutować, jakie możliwości w zakresie koordynowania i prowadzenia leczenia pacjenta w okresie okołooperacyjnym stwarza obecny system oraz specjalistów geriatrii w celu omówienia specyfiki okresu okołooperacyjnego pacjenta w wieku podeszłym, co stanowi narastający problem.
Sesje warsztatowe obejmowały praktyczne aspekty leczenia żywieniowego, fizjoterapii oddechowej, badania wydolności sercowo-naczyniowej, treningi relaksacyjne i zindywidualizowane monitorowanie telemetryczne.
Organizowane wykłady i warsztaty były poświęcone różnym aspektom okresu okołooperacyjnego – żywieniu, przygotowaniu fizycznemu, ochronie krwi pacjenta. Poprzez odpowiednie przygotowanie – prehabilitację – można poprawić wyniki leczenia, także z perspektywy ekonomii ochrony zdrowia. Zmiany w strukturze demograficznej społeczeństwa, polegające na sukcesywnym zwiększaniu się populacji pacjentów w podeszłym wieku i geriatrycznych, wymagają zastosowania idei prehabilitacji w codziennej praktyce.
Podczas konferencji odbyło się kilka sesji naukowych. Pierwsza dotyczyła pacjenta w podeszłym wieku i geriatrycznego w okresie okołooperacyjnym. Druga sesja skupiła się na pacjencie z zaburzeniami odżywiania – otyłością, otyłością sarkopeniczną, niedożywieniem jako wyzwaniem okresu okołooperacyjnego. Trzecia sesja dotyczyła pacjenta z chorobą onkologiczną i roli prehabilitacji, natomiast w czwartej sesji omówiono kwalifikację i leczenie okołooperacyjne pacjentów z chorobami układu krążenia i oddechowego w świetle w nowych wytycznych. W części warsztatowej delegat PD OPS Olgierd Bojke prowadził blok pt. „ Marsz ku zdrowiu” w formie treningu na dyskach sensomotorycznych z kijkami bungu pump.
Z ramienia PD OPS w konferencji uczestniczyli Przewodniczący Prezydium Pomorskiej Delegatury Jacek Gibała oraz zastępcy wiceprzewodniczącego: Bożena Szubińska, Lidia Kusz, Jerzy Uziębło, Zbigniew Brzeziński a także Pomorski Delegat OPS Olgierd Bojke.
Wiceprzewodnicząca
Prezydium Pomorskiej Delegatury OPS
kmdr w st. spocz. Bożena Szubińska
